Wednesday, July 31, 2013
A Baul evening with Baul Samrat Purno Das Baul and Dibyendu Das Baul-The Himalayan Times
Tuesday, July 30, 2013
Thou hast made me endless....My Geetanjali
It was in 1994 I think I started reading Tagore's GITANJALI. One reading of the whole book and I fell in love with it. Along with the holy books I used to read in the morning, I included Gitanjali. One verse every morning. By the time it was 2000, I would have read the book a several hundred times. Then I came across various translations of the book into Malayalam. Of all, I was really impressed by Sri K.Jayakumar's translation .I decided to recite the book bilingual and spent weeks in my friend's house recording my recitation. It ran to six cassettes. Gitanjali became a healing experience.
It was when I was studying for post graduation at Pondicherry University, a friend of mine, Debaushree, from Kolkata gifted me two cassettes of Rabindrasageet, one of Indranil Sen and the other of Lopamudra Mitra.
There I set out on my journey with Bengali music. In the same university where I was actively associated with the Drama Department, I had the blessing to play Buddha in a play titled SIDDHARTHA, directed by Jyotish M.J. based on Herman Hesse's novel SIDDHARTHA. The whole crew and the audience were inexplicably inspired by the Bhatiali song used in the play, Sona bandhoore ami tumaar naam loiya kaanthi...
The song profoundly created the eternal presence of the river on stage. As you all know, river is an integral part of the novel by Hesse. Years later when I was working at Raniganj in West Bengal I had the opportunity to travel the state far and wide. I was exposed to more artists and more songs. The evening walks with two employees of ECL(Eastern Coalfield Limited) gave infinite opportunities to know Bengal and its culture. They used to come to my staff quarter and a cup of tea would add more energy to the flights of ecstasy with Bangla music and literature discussion. The late evenings spent with Mr. Jitendra Kundu, a middle aged gentleman who runs an STD booth at Bahadurpur More near Raniganj brought me closer to the rural flavour of Bengal.
On one of my early morning train journeys from Bandel to Raniganj, I woke up after dozing for an hour to realize that the train had taken a different route from Bardhaman and the landscape didn't show anything familiar like that of Panagarh or Durgapur!! A gentleman sitting opposite to me put my surprise to rest saying that the train was not Black Diamond Express heading for Dhanbad, which I used to take, but another train bound to Bolpur. After some time when the train stopped at Bolpur, I got off alongwith him and took his help in reaching the bus stand. I should catch a bus to reach Raniganj. Even if I do so, I won't be able to reach my school on time. I decided to spend the day at Bolpur. I knew that Bolpur is known for Tagore's Shantiniketan. This was a blessing in disguise!! I took a rickshaw and went in and around Shantiniketan. Late afternoon I boarded a bus to Raniganj. Evening when I met my colleague for a walk, I described the experience of a mistaken train journey. At once Sir gave a positive twist to it:
"It wasn't a mistake. It was an invitation for you from Rabindranath!!"
All my recitation of GITANJALI were later converted into a CD form and is still in my laptop though much has been lost. I used to gift GITANJALI to many of my soul mates and quote lines from it on many occasions. One of the many miracles and blessings that Nepal gave me, the latest came on 26th July, 2013 when I was asked by Indian Cultural Centre, Indian Embassy, Kathmandu to recite verses from GITANJALI to the accompaniment of songs by a renowned scholar and singer, Dr. Reba Som at Russian Cultural Centre, Kamal Pokhari, Kathmandu. The programme began at around 5.30 p.m. and it started with Dr. Reba Som singing "Aye Moni Haar Amay nahi Saaje" after I read out her English translation of it. As she sang more and more songs from Tagore, I recited those lines from GITANJALI that have always been close to my soul. This is an unforgettable moment, a great blessing from Gurudev himself.
appreciation from Honourable DCM, Sri Jaideep Mazumdar
word of appreciation from Dr.Geeti Sen, Director of ICC
watching the Documentary
After watching the documentary on GITANJALI by Dr. Reba Som, when I approached her for an autograph on the first page of the book I carried with me, she wrote:
"Tagore taught us that Destiny shapes our lives. I believe, you, Santhosh Kumar, were destined to read the poems to accompany my song rendition today in Kathmandu on the 26th of July, 2013."
with warm good wishes,
Reba Som.
with warm good wishes,
Reba Som.
The Himalayan Times newspaper on 28th July, 2013 covered a brief report of the programme titled CELEBRATING TAGORE'S GEETANJALI:
I would like to quote a verse from GITANJALI that aptly summarizes my feelings about this unforgettable moment of my life:
When thou commandest me to sing it seems that my heart would break with pride; and I look to thy face, and tears come to my eyes.
All that is harsh and dissonant in my life melts into one sweet harmony---and my adoration spreads wings like a glad bird on its flight across the sea.
I know thou takest pleasure in my singing. I know that only as a singer I come before thy presence.
I touch by the edge of the far-spreading wing of my song thy feet which I could never aspire to reach.
Drunk with the joy of singing I forget myself and call thee friend who art my lord.
---by SANTHOSH KUMAR KANA
I know thou takest pleasure in my singing. I know that only as a singer I come before thy presence.
I touch by the edge of the far-spreading wing of my song thy feet which I could never aspire to reach.
Drunk with the joy of singing I forget myself and call thee friend who art my lord.
---by SANTHOSH KUMAR KANA
HOW LIFE UNFOLDS THE HIDDEN "ME": The tale of a journey from Ramanthali to Kathmandu
I have not seen even in my wildest dream that I, the lad from a fishing hamlet would be roaming parts of Northern India and places and in our northern neighbouring country Nepal. I was crazy since my early childhood to travel and see places. I started nurturing the dream of travelling to the beautiful snowy places in the Himalayas. Being crazy of it, I never missed Hindi movies which were filmed in Srinagar, Gulmarg, Nainital etc.screened at Shobha Talkies and Sumangali Talkies in Payyanur during my teenage.
Going to Payyanur town those days all the way from my native Ramanthali on foot for the second show of a film was not a less troubled task. Many a times I thought I would be stuck in the thick of the night at Punchakkad of Punchakkadavu and was almost sure of receiving punishment from my father. My father was so loving and caring that he had never punished me even if I had committed grave mistakes. Somewhere deep within he knew that I would never act against his will. He was well aware of my craze for Hindi movies and playing with friends till sunset least bothered about home work. He was never in favour of me burning the midnight oil for home work. I was one of the hardworking students of my locality and my neighbours were quite sure that I would pass the Iron Gate exam of Class 10th.
Quest replaced questions and the urge to see new places grew intensely within me. Doing petty jobs in and around Payyanur did not fulfil my ambitions. On a fine morning in mid 1984 at the age of 25, I boarded a train from Chennai, the then Madras, for Jammu Tawi to reach the summer capital of Jammu and Kashmir, the Switzerland of the east. This train crosses entire India cutting it in two parts vertically and is one of the longest routes of the Indian Railway network. I was carrying the address of one of my distant maternal uncles who was working in Srinagar and found me a job in a travel agency instantly after my arrival.
At the onset of winter I realized that the beauty of the snow clad mountains pleases only the eyes but it is very hard to live there for someone like me brought up in a tropical climate. I wasn't wearing shoes or gloves and my body started developing cracks. I decided to flee from the place and was not in a mood to go back to Kerala. I had already made some friends in Srinagar of whom two were Nepalese. One of them suggested that I would like Nepal which though being a foreign country was not very different from India as far as culture, government etc. are concerned. Although it is a sovereign country, Indians and Nepalese do not require Visa to visit each other.
After three days of travel, I reached Pokhara, the second largest city in Nepal. I was provided shelter by a gentleman whose address was given to me by my Nepalese friend in Srinagar. He was running a restaurant at this beautiful lake side city. Pokhara was not so developed and there were very poor job opportunities those days which made me leave the place and head for the capital of Nepal, Kathmandu.
From the day one till today I have been enjoying the warmth of the lovely Nepalese people. Nepalese show extraordinary love and respect to Keralites. They feel that Keralites are the most civilized, educated and decent people from India. I was very lucky to get help from whoever I met during the sojourn and within no time found a job in a hotel.
Hotel Blue Rock
I worked as a cashier in the hotel where Indian tourists flocked. Interaction with them was a great problem as I was very poor in Hindi.
Nepali is the language of Nepal but many other languages are used in different parts of the country such as Maithili at the places bordering the Indian state of Bihar, Tibetan at places adjoining Tibetan autonomous region of China and Newari by Newar community of Kathmandu etc. Nepali language has similarity with Hindi. Script is the same as Hindi (Devanagari).
I could not come across any Keralite in the first year of my life in Kathmandu. On a lucky day almost after one year, I met an angel named George Joseph in Kathmandu. That was the turning point in my life.
Josephettan was originally from Chengannur, Kerala but married a Nepalese woman and settled down in Kathmandu almost 40 years ago. He was very kind and he became my guardian. It was very easy to find a job in Kathmandu through his vast friend circle. In 1985 I got job as an Accountant at Modern Indian School (MIS), one of the leading English medium schools of Kathmandu. Later I joined the leading Trading and Industrial Group, Chaudhary Group(CG). At present I am working as the Senior Manager in the Automobile Division of the group. Since Nepal is a least developed country, and most of the things are imported from India and the third world, the cost of living is very high in this tiny Himalayan nation.
Affection of Nepalese people, the beauty of the landscape and the wonderful climate prompted me to think of settling down in Kathmandu. It is God's will, I should say, that one of the lady colleagues of the Modern Indian School, sent me a proposal through her best friend to marry her daughter. I remembered the Malayalam proverb:
Nepalese are peace loving people and the country has been declared a "Peaceful Country" at government level. Erstwhile King Birendra Bir Bikram Shah Dev had campaigned at global platforms to support this mission. Those days crimes were less and women folk moved about fearlessly even at late night. But things have changed now and the lost glory of the once lone Hindu Kingdom will never return, many opine!! Though Hindus are the majority of the population, other religions are also living in harmony with one another.
This is a just an excerpt from the many moments of my life. Many moments and experiences would have been overlooked in the process of writing down. Just as life took me to all these places and people, it shaped something in me at every point. I am not a finished product, I am process. Many more are to come.
--- by M.V.BHASKARAN
I worked as a cashier in the hotel where Indian tourists flocked. Interaction with them was a great problem as I was very poor in Hindi.
Nepali is the language of Nepal but many other languages are used in different parts of the country such as Maithili at the places bordering the Indian state of Bihar, Tibetan at places adjoining Tibetan autonomous region of China and Newari by Newar community of Kathmandu etc. Nepali language has similarity with Hindi. Script is the same as Hindi (Devanagari).
I could not come across any Keralite in the first year of my life in Kathmandu. On a lucky day almost after one year, I met an angel named George Joseph in Kathmandu. That was the turning point in my life.
Josephettan was originally from Chengannur, Kerala but married a Nepalese woman and settled down in Kathmandu almost 40 years ago. He was very kind and he became my guardian. It was very easy to find a job in Kathmandu through his vast friend circle. In 1985 I got job as an Accountant at Modern Indian School (MIS), one of the leading English medium schools of Kathmandu. Later I joined the leading Trading and Industrial Group, Chaudhary Group(CG). At present I am working as the Senior Manager in the Automobile Division of the group. Since Nepal is a least developed country, and most of the things are imported from India and the third world, the cost of living is very high in this tiny Himalayan nation.
Affection of Nepalese people, the beauty of the landscape and the wonderful climate prompted me to think of settling down in Kathmandu. It is God's will, I should say, that one of the lady colleagues of the Modern Indian School, sent me a proposal through her best friend to marry her daughter. I remembered the Malayalam proverb:
"Rogi ichichathum paalu, vaidyan kalpichathum paalu"
My wife, RANJU BHANDARI (wearing sunglass)during the celebration of TEEJ festival
Nepali families are reluctant to marry off their children to Indians for various reasons. But my in-laws didn't believe in such generalisations and found me quite sincere, honest and trustworthy. I enjoy the highest love and care as I am the only Indian married to a girl in their family. 
Nepalese are peace loving people and the country has been declared a "Peaceful Country" at government level. Erstwhile King Birendra Bir Bikram Shah Dev had campaigned at global platforms to support this mission. Those days crimes were less and women folk moved about fearlessly even at late night. But things have changed now and the lost glory of the once lone Hindu Kingdom will never return, many opine!! Though Hindus are the majority of the population, other religions are also living in harmony with one another.
This is a just an excerpt from the many moments of my life. Many moments and experiences would have been overlooked in the process of writing down. Just as life took me to all these places and people, it shaped something in me at every point. I am not a finished product, I am process. Many more are to come.
--- by M.V.BHASKARAN
Monday, July 22, 2013
സാംഗാ : ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ ശിവ മൂര്ത്തി
-Sanga: the world's tallest Lord Shiva statue
Kathmandu-വില് നിന്നും കിഴക്ക് ഇരുപത് കിലോ മീറ്റര് ദൂരെയാണ് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ ശിവ പ്രതിമ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്: 143 അടി ഉയരമുള്ള ഈ പ്രതിമ ധുളിഖേലിലേക്കുള്ള വഴിയില് കുന്നിന് മുകളില് ദൂരത്തു നിന്നു തന്നെ ശ്രദ്ധയാകര്ഷിക്കുന്ന കാഴ്ചയാണ്. സിങ്കിലും, കോപ്പറിലും, സിമന്റിലും ഉണ്ടാക്കിയ ഈ പ്രതിമയോട് ചേര്ന്ന് ഒരു ചെറിയ ക്ഷേത്രവുമുണ്ട്. ഏകദേശം ഏഴു വര്ഷത്തോളം എടുത്തു ഇതിന്റെ നിര്മാണം പൂര്ത്തിയാകാന്.
2011-ലാണ് ഈ സ്ഥലം ഒരു പ്രധാന തീര്ത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി വളരുന്നത്.
അല്പനേരത്തിന് ശേഷം സാര് വന്ന് എന്നെയും ക്ലാസിലേക്ക് കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോയി. കുട്ടികള്ക്ക് പരിചയപ്പെടുത്തി. ഞാനും സാറിന്റെ ക്ലാസ്സ് മുഴുവന് ഇരുന്ന് കേട്ടു. ക്ലാസ്സ് കഴിഞ്ഞ് നമ്മള് ഉച്ച ഭക്ഷണത്തിനായി അടുത്തുള്ള ഒരു നാടന് ഹോട്ടലില് ഒത്തു ചേര്ന്നു. അവിടെ വച്ച് ഞാന് എനിക്കിഷ്ടപ്പെട്ട നേപ്പാളി പാട്ട് "ഗാജലുതി ടുല ടുല ആംഖാ..." എന്ന പാട്ട് പാടി. സാറും, സഹ പ്രവര്ത്തകരും കോരിത്തരിച്ച് കെട്ടിപ്പിടിച്ചു.
വൈകുന്നേരം തിരിച്ച് ബസ്സില് Kathmandu-വിലേക്ക്. ഈ സ്നേഹം ഞാന് എങ്ങിനെ മറക്കും? ജീവിതം എന്ന ഏറ്റവും വലിയ സര്വകലാശാലയുടെ എത്രയോ വിഭാഗങ്ങള് ഇനിയും സന്ദര്ശിക്കാനിരിക്കുന്നു? എത്ര പഠിക്കാനിരിക്കുന്നു?!!
-- സന്തോഷ് കുമാര് കാനാ
2011-ലാണ് ഈ സ്ഥലം ഒരു പ്രധാന തീര്ത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി വളരുന്നത്.
നേപ്പാളിലെ മുന് നിര വാട്ടര് ടാങ്ക് (ഹില് ടേക്ക് , Hill Take) വ്യവസായിയായ മിസ്റ്റര് കമല് ജൈനാണ് ഈ പ്രതിമയുടെ നിര്മാണത്തിന് പിന്നില്. ഇന്നീ സ്ഥലം പ്രധാന ടൂറിസ്റ്റ് കേന്ദ്രമാണ്. ക്ഷേത്രത്തിനടുത്ത് തന്നെ "കൈലാസനാഥ് ആരോഗ്യധാം" എന്ന പ്രകൃതി ചികിത്സാ കേന്ദ്രവും, സ്പായും ഉണ്ട്.
എപ്രില് 2012-ലാണ് ഞാനാദ്യം സാംഗാ സന്ദര്ശിക്കുന്നത്. ലാസിം പാട്ടിലെ എന്റെ വീടിനടുത്ത് കച്ചവടം നടത്തുന്ന ശ്രീ സുരേഷ് പ്രസാദ് തിമില്സിനയാണ് സാംഗായെപ്പറ്റി ഒരു വൈകുന്നേരം നമ്മുടെ സൌഹൃദ സംഭാഷണത്തിനിടയില് പറഞ്ഞത്.
അങ്ങിനെ ഒരിക്കല് Kathmandu University-യില് ഇംഗ്ലീഷ് വിഭാഗത്തില് പ്രൊഫസറായ എന്റെ സുഹൃത്ത് കാശിരാജ് പാണ്ടേ സാറിന്റെ കൂടെ യൂണിവേഴ്സിറ്റി സന്ദര്ശിക്കാന് തീരുമാനിച്ചു. രാവിലെ ആറു മണിയോട് കൂടി ഞാന് സീതാ പയലയിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വീട്ടിലെത്തി. ഞാനും, സാറും പല തവണ രേസ്ടുരന്റുകളില് സാഹിത്യ ചര്ച്ചകളില് സമയം ചെലവഴിച്ചിട്ടുണ്ട്. വീട്ടില് കയറുന്നത് തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇളയ മകന്റെ ഒരു ഭജന് കേട്ടുകൊണ്ടാണ്. "ചോട്ടെ ചോട്ടെ ഗയ്യ....ചോട്ടെ ചോട്ടെ ബാല്" എന്ന ഭജന് ഹാര്മോണിയം വായിച്ചുകൊണ്ട് അവന് പാടുന്നു. പാരമ്പര്യവും, ആധുനികതയും ചേര്ന്ന വീട്. പാട്ട് കഴിഞ്ഞ്, പ്രാതല് കഴിച്ച് ഞാനും, സാറും ഇറങ്ങി.
with Kashiraj Pandey sir and family
യൂണിവേഴ്സിറ്റി ബസിലാണ് നമ്മുടെ യാത്ര. ബസ്സില് അധ്യാപകരും, കുട്ടികളും, മറ്റ് സ്റ്റാഫും. താന് അടുത്ത മാസം ചൈനയിലേക്ക് പോകാന് സാധ്യതയുണ്ടെന്ന് പാണ്ടേ സാര് പറഞ്ഞു. കുന്നിന് പ്രദേശത്തുകൂടി ബസ്സ് പോയിക്കൊണ്ടിരുന്നപ്പോള് എന്റെ ശ്രദ്ധ ആകര്ഷിച്ചത് കുന്നിന്റെ മുകളിലായി തലയെടുത്തു നില്ക്കുന്ന ശിവന്റെ പ്രതിമയാണ്.
എന്റെ മനസ്സ് വായിച്ചിട്ടെന്നപോലെ പാണ്ടേ സാറെന്നോട് ചോദിച്ചു: "അവിടേക്ക് പോണോ?" ഞാനെന്റെ ആഗ്രഹം സമ്മതിച്ചെങ്കിലും സാറിനു ജോലിക്കെത്താന് വൈകുകില്ലേ എന്നാരാഞ്ഞു. അത് കുഴപ്പമില്ല എന്ന് പറഞ്ഞ് സാര് ബസ്സ് നിര്ത്താന് പറഞ്ഞു. നമ്മളിറങ്ങി. പാണ്ടേ സാര് വളരെ ഊര്ജ്വസ്വലനായ ആളാണ്. സാഹസികതയും മറ്റും ഒരുപാട് ഇഷ്ടപ്പെടുന്നയാള്.
ബസ്സിറങ്ങിയ സ്ഥലത്തു നിന്നും നടന്ന് ഒരു കുന്ന് കയറണം. വഴിയില് ലപ്സിയുടെ അച്ചാര് ഉണ്ടാക്കുന്നു വീടുകള്ക്ക് മുന്നില്. മരപ്പലക മേലെ ലപ്സിയുടെ പേസ്റ്റ് തേച്ചു ഉണക്കിയെടുത്ത് ചെയ്യുന്ന രീതി കണ്ടാല് ഒരു പക്ഷെ അച്ചാര് കഴിച്ചെന്നു വരില്ല. പക്ഷെ നേപ്പാളിലെ ഒരു പ്രധാന അച്ചാറാണ് ലപ്സി.
നടന്ന് നമ്മള് ആ ശിവ മൂര്ത്തിയുടെ അടുത്തെത്തി. ആകാശത്തോളം ഉയര്ന്നു നില്ക്കുന്ന ആ പ്രതിമ ഒരു നിമിഷം എന്നെ ആശ്ചര്യത്താല് നിശബ്ദനാക്കി. ക്ഷേത്രത്തിലെ പൂജാരിയോടും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മയോടും അല്പനേരം സംസാരിച്ചു. പ്രസാദം വാങ്ങി, പ്രതിമയിലേക്ക് നയിക്കുന്ന പടവുകലിരുന്നു. Kathmandu താഴ്വരയുടെ അതിശയിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ച!! താഴ്വരയില് അടുത്ത കാലത്തായി തുടങ്ങിയ water theme park ഉണ്ട്.
നമ്മള് തിരിച്ചു. ഇനി യാത്ര യൂനിവെഴ്സിറ്റിയിലെക്ക്. ഒരു ബസ്സില് അല്പനേരം സഞ്ചരിച്ച് നമ്മള് ക്യാമ്പസിലെത്തി. മെയിന് റോഡില് നിന്നും ക്യാമ്പസിലെക്കുള്ള വഴിയില് കൃഷിയും, നെല്പാടവും മറ്റുമുള്ള ഗ്രാമീണ അന്തരീക്ഷം. നേപ്പാളിലെ ഏറ്റവും പഴയ സര്വകലാശാലകളിലൊന്നാണിത്.
Kathmandu University
നേരെ പോയത് സാറിന്റെ ഡിപ്പാര്ട്ടുമെന്റിലേക്കാണ്. സാറിന്റെ ചേംബറില് ഒരിടത്ത് ഞാനിരുന്നു. തന്റെ സഹപ്രവര്ത്തകരെ സാര് പരിചയപ്പെടുത്തി. ക്ലാസിന് സമയമായതിനാല് സാര് പോയി. ഞാന് ക്യാമ്പസ് നടന്നു കണ്ടു.
നേരെ പോയത് സാറിന്റെ ഡിപ്പാര്ട്ടുമെന്റിലേക്കാണ്. സാറിന്റെ ചേംബറില് ഒരിടത്ത് ഞാനിരുന്നു. തന്റെ സഹപ്രവര്ത്തകരെ സാര് പരിചയപ്പെടുത്തി. ക്ലാസിന് സമയമായതിനാല് സാര് പോയി. ഞാന് ക്യാമ്പസ് നടന്നു കണ്ടു.
അല്പനേരത്തിന് ശേഷം സാര് വന്ന് എന്നെയും ക്ലാസിലേക്ക് കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോയി. കുട്ടികള്ക്ക് പരിചയപ്പെടുത്തി. ഞാനും സാറിന്റെ ക്ലാസ്സ് മുഴുവന് ഇരുന്ന് കേട്ടു. ക്ലാസ്സ് കഴിഞ്ഞ് നമ്മള് ഉച്ച ഭക്ഷണത്തിനായി അടുത്തുള്ള ഒരു നാടന് ഹോട്ടലില് ഒത്തു ചേര്ന്നു. അവിടെ വച്ച് ഞാന് എനിക്കിഷ്ടപ്പെട്ട നേപ്പാളി പാട്ട് "ഗാജലുതി ടുല ടുല ആംഖാ..." എന്ന പാട്ട് പാടി. സാറും, സഹ പ്രവര്ത്തകരും കോരിത്തരിച്ച് കെട്ടിപ്പിടിച്ചു.
-- സന്തോഷ് കുമാര് കാനാ
Subscribe to:
Posts (Atom)